Թագաւոր մը օր մը կը հիւանդանայ: Բժիշկները որեւէ դարմանում չեն գտներ իր հիւանդութեան: Օր մը թագաւորին մօտ գիտուն մը կուգայ: Ան թագաւորին մարմինը, դէմքը կը քննէ եւ ծառաներուն դառնալով կ'ըսէ.
-Ձեր թագաւորը պիտի բժշկուի. միայն թէ ան պէտք է որ երջանիկ մէկու մը շապիկը հագնի:
Ծառաները քաղաքի եւ գիւղի բոլոր տուները կը պտըտին երջանիկ մարդ մը գտնելու համար: Բայց դժբախտաբար երջանիկ մարդ չեն գտներ: Յուսահատած, երբ պիտի վերադառնան իրենց թագաւորին մօտ, ճամբան կը հանդիպին հովիւի մը:
Կը մօտենան ու կը հարցնեն անոր.
-Դուն երջանի՞կ ես:
-Այո՛, շատ երջանիկ եմ: Բնաւ նեղութիւն չունիմ կը պատասխանէ հովիւը:
Թագաւորին ծառաները իրար կ'անցնին, կը հարձակին հովիւին վրայ, ըսելով.
-Շո՛ւտ շապիկդ տուր:
Հովիւը շուարած, կը պատասխանէ.
-Ես շապիկ չունիմ որ...:
Մեծ մայրս այս պատմութիւնը պատմելէ ետք կը շարունակէր.
-Աստուած աշխարհ ստեղծելէ ետք խորհեր է որ պակաս բան մը մնացած է: Այդ պակասներն են երջանկութիւնն ու դժբախտութիւնը:
Աստուած դժբախտութիւնը նախ եւ առաջ տուեր է ծաղիկին: Օր մը վերջ ծաղիկը քարի վերածուեր է: Այս անգամ ան այդ դժբախտութիւնը տուեր է քարին: Միջոց մը վերջ քարն ալ փշուր-փշուր եղեր է: Վերջապէս Աստուած դժբախտութիւնը փորձել ուզեր է մարդոց վրայ: Տեսեր է որ մարդոց ո՛չ մէկ բան կ'ըլլայ: Ժամանակ մը վերջ մարդը մխիթարութիւն մը գտեր ու երջանկանալ սկսեր է:
Ես ամէն Երեքշաբթի Գուրթուլուշէն դէպի Պէյօղլու կը քալեմ: Կ'երթամ Մարմարա-ի խմբագրատունը, գրութիւնս կը ձգեմ եւ դարձեալ քալելով կը վերադառնամ: Երբեմն մարդոց երեսը կը դիտեմ: Կը տեսնեմ որ առանց բացառութեան, անոնցմէ ո՛չ մէկուն երեսը կը խնդայ: Ամէն մարդ լրջօրէն կը քալէ, խոժոռադէմ:
Կը մտածեմ:
«Այս մարդիկը երջանիկ չ՞են, թէ ոչ իրենց դիմագիծը լուրջ ձեւացնել կը ջանան»:
Երբեմն միտքս ծիծաղելի դէպք մը կուգայ: Ժպտիլ կը սկսիմ: Այս անգամ ալ երեսս վզնոցիս մէջ կը պահեմ, որպէսզի մարդ չտեսնէ:
Ես այնպէս կը կարծեմ, որ մարդիկ այս խոշոր քաղաքի մէջ ապրելէ գոհ չեն: Իսթանպուլի մէջ ապրիլը այնքան դիւրին բան չէ: Մարդիկ Անատօլուէն կը գաղթեն եւ այս քաղաքին մէջ ապրելու համար ջանք կը թափեն:
Եթէ հարցնէք, այս քաղաքին մէջ, հարիւր առ հարիւր տոկոսով, բոլոր մարդիկ չեն կրնար ըսել թէ, «ես Պոլսեցի եմ»: Որովհետեւ անոնք շատ լաւ գիտեն թէ Պոլսեցի ըլլալը շատ մեծ առաւելութիւն է: Արուեստներու դժուարագոյնը, այսինքն խօսիլը, ճաշելը, քալելը, նստիլը եւլն. ամէն ինչ Պոլսեցիի առաւելութիւն է:
Մեծ հայրս լիքօրինոզի մը գլուխով, կէս շիշ օղի կը խմէր: Ժամերով ալ սեղանին գլոգխէն չէր ելլեր եւ շատ մեծ քէյֆ կ'ընէր: Յեսոյ մեզի կ'ըսէր:
-Օղի խմելն ալ արուեստ մըն է:
Քանի մը տարի առաջ էր: Անգարայէն մեր մէկ բարեկամը Պոլիս եկաւ: Զինքը կղզի, ճաշի հրաւիրեցինք: Մեզ չմերժեց եւ եկաւ: Ճաշի սեղանին վրայ Պոլսոյ մասին խօսակցութիւն մը անցաւ: Ամուսինս ըսաւ.
-Ես շատ փոքր տարիքիս Պէյօղլուի մէջ աշխատիլ սկսայ: Երբ աշխատած խանութիս դրան առջեւ կը կենայի, Իսթիքլալ Պողոտան անուշահոտութիւն կը բուրեր: Ես խանութիս դռնէն ներս մտնել չէի ուզեր:
Ես ամուսնիս խօսակցութիւնը շարունակեցի եւ ըսի:
-Այսօր այլեւս Պէյօղլուն լահմաճուն եւ տէօնէր կը հոտի:
Մեր բարեկամը ըսաւ.
-Ինչո՞ւ լահմաճունն ու տէօնէրը այդքան կը ստորադասէք:
-Ո՛չ ըսի, չեմ ստորադասեր: Նոյնիսկ այդ ուտելիքները շատ կը սիրեմ: Ամէն օր նոյն ախորժակով կ'ուտեմ: Սակայն ուրիշ հարց մը կայ: Քանի որ Պէյօղլուի համար նօսթալժի բերել ուզեցին պէտք է որ պատասխանատուները Լըպօն, Մարքիզ ծաղարաններու նման խանութներ բանային եւ ո՛չ թէ լահմաճունի, տէօնէրի խանութներ: Լահմաճունը եւ տէօնէրը մեր Իսթիքլալ պողոտային նօսթալժին չէ:
Բարեկամս իրաւացի գտաւ զիս:
Ուրանալ չեմ ուզեր: Իմ ընտանիքս ալ չեմ գիտեր ո՞ր թուականին, չեմ գիտեր ուրտեղներէ եկած է Պոլիս: Սակայն անոնք ընդունելով որ այլեւս Պոլիսի մէջ պիտի ապրին, Պոլիսի ապրելակերպը որդեգրեր են: Մենք Պոլիսի ապրելակերպը փոխելու իրաւունք չունինք: Պէտք է, որ մենք Պոլսեցիի ոտք յարմարցնենք: Շատ կարճ ժամանակի մէջ մենք ալ Պոլսեցի եղեր ու մէջտեղ ելեր ենք: Ես միշտ կ'ըսեմ հպարտութեամբ:
-Ես Պոլսեցի եմ:
.Ներեցէք: Ես շա՛տ շապիկ ունիմ: Բայց ձրի չեմ կրնար տալ: Կը ծախեմ: Որովհետեւ իմ շապիկներս ինծի հացի դրամ կ'ապահովեն:
Շուշան Գորտոնճիեան
26-Մարտ-2003 Չորեքշաբթի
ՄԱՐՄԱՐԱ
