Thursday, September 16, 2010

«ԺԴ» ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ՎՐԴ. ԺԱՄԿՈՉԵԱՆ «ԺԵ» ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ՎՐԴ. Սէտէֆճիօղլու «ԺԶ» ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ՎՐԴ. ԱՂԱՒՆԻ

Վերոյիշեալ երեք Յովհաննէս վարդապետներն ալ կարելի չեղաւ ճշդել իրենց մականուններով: Կոլոտ Պատրիարքի աշակերտն ըլլալով կը յիշուին երկու Յովհաննէս վարդապետներ, որոնցմէ առաջինը Կեսարացի է, իսկ երկրորդը՝ Պոլսեցի:
Կոլոտ Պատրիարքի աշակերտներէն Յովհաննէս վարդապետի մը յիշատակութեան կը հանդիպինք առաջին անգամ 1733 տարւոյ Յուլիսին, երբ ան Նալեանի և Պողոս ու Ղուկաս վարդապետներուն հետ գինքն ալ Երուսաղէմ կը ղրկէ, Հաննա Եպսկ.ի մահուան առթիւ Շղթայակիր Պատրիարքը մխիթարելու համար (Սաւալանեանց, էջ՝ 713):
Յետոյ՝ 1734ին լոյս տեսած Կոլոտի աշակերտներուն տաղարանին մէջ Յովհաննէս աբեղայի մը տաղերուն ալ կը հանդիպինք: Այս վերջինը պէտք է որ Կեսարացի ըլլայ, որովհետեւ, ինչպէս որ պիտի տեսնենք, գրական գործունէութիւն ալ ունեցած է:
Նաեւ Շղթայակիր Պատրիարքի 1736-1740 թթ. Պոլսէն Երուսաղէմ գրած նամակները, ի մէջ այլոց ուղղուած են նաեւ Յովհաննէս վարդապետի մը, որ հաւանաբար Կեսարացին է:

Յովհաննէս վրդ. Կեսարացի 1749ին Երուսաղէմի Պատրիարքութեան փոխանորդ և աթոռակալ եղած է («Միաբանք և Այցելուք», էջ՝ 381): Հրաժարած է 1752 տարւոյ Մայիսին կամ Յունիսին (Սաւալանեանց, էջ՝ 758): 1756 տարւոյ Մայիսին սկիզբները Նալեանի խնդրանքով դարձեալ սոյն պաշտօնները ստանձնած է (անդ, էջ՝ 759): Երուսաղէմի թիւ 14 ձեռագրին մէջ, 1765ին «վէքիլ» և ծերունի ըլլալով յիշուած է:
Իր գործերը հետեւեալներն են. 1750ին Նալեանի Երուսաղէմի պատրիարքութեան օրով և անոր թելադրութեամբ, հայատառ թրքերէնի վերածած է Քեաթիպ Չէլէպիի «Պատմութեան Ճերմակ Ծովուն» (Թուհֆէթ իւլ քիպար ֆի էսֆար իլ պիհար) գործը (ձեռագիր թիւ 2066 Երուսաղէմի): 1753ին թրքերէնէ հայերէնի թարգմանած է «Պատմութիւն գիւտոյ Ամերիկայի» գիրքը (Ձեռագիր թիւ 14 Երուսաղեմի Բ. մաս): 1765ին ալ Կարապետ Պատրիարքի (1761-1768) խնդրանքով Քեաթիպ Չէլէպիի «Օսմանեան թագաւորներու պատմութիւն»ը հայատառ թրքերէնի վերածած է (Ձեռագիր թիւ 14 Երուսաղէմի, նաեւ «Միաբանք և Այցելուք», էջ՝ 381): Իսկ 1767ին գրի առած է «Պատմութիւն վիճոյն վասն գերեզմանին Ս. Աստուածածնի» շուրջ 25 էջնոց աշխատութիւնը (Ձեռագիր թիւ 532 Երուսաղէմի):
Երուսաղէմի թիւ 2726 ձեռագիր խորհրդատետրին մէջ 1718ին Կեսարիոյ Եւքառայ գիւղաքաղաքը կը յիշուի Կեսարացի Յովհաննէս վարդապետ մը: Եթէ այս երկուքը նոյն անձն են, զայն կրնանք նկատել Կոլոտ Պատրիարքի հնագոյն աշակերտը:
Իսկ Յովհաննէս վրդ. Պոլսեցի, ըստ Սաւալանեանցի՝ հասած է Սկիւտարի Դպրատունէն (էջ՝ 736): 1740ին ընդօրինակած է Երուսաղէմի թիւ 789 ձեռագիր ժողովածուն: