«ԻԲ» ՍԱՐԳԻՍ ԱՐՔ. ՍԱՐՐԱՖԵԱՆ «1699-1773»

Որդին է Ակնցի սարրաֆ Ալեքսանի և Պոլսեցի Թագուհիի: Աշխարհական եղած ատեն ալ Սարգիս անունը կրած է: Ծնած է Էտիրնէ 1699 տարւոյ Փետրուար ամսուն և վախճանած՝ Լիվոռնօ 2 Հոկտ. 1773ին: Թաղուած է տեղւոյն Հայոց Եկեղեցին:
Փոքր տարիքին ծնողքին հետ Պոլիս վերադարձած է: Ուսանելէ և չափահաս ըլլալէ ետք՝ միջոց մը ոսկերչութեամբ զբաղած է: 1719ին Կոլոտ Պատրիարքի հիմնած դպրոցը մուտք գործած է («Միաբանք և Այցելուք», էջ՝ 463): Նոյն տարին դպրութեան չորս աստիճանները ստացած է: 1722ին Աւագ Սարկաւագ, 1725ին աբեղայ և 1726ին ալ վարդապետ ձեռնադրուած է: Այնուհետեւ Պոլսոյ եկեղեցիներուն քարոզիչ եղած է: 1730ին Պոլսոյ Կեսարացիներուն խնդրանքով Կեսարիոյ առաջնորդ ընտրուած է: 1731ին Նալեանի հետ Կեսարիա մեկնած է: Ս. Կարապետ Վանքին պարտքերը վճարելու համար Ատանայի և Հալէպի կողմերը նուիրահաւաքութիւն կատարած է: 25 Նոյ. 1734ին, նորօծ Աբրահամ Կաթողիկոսէն Էջմիածնի մէջ եպիսկոպոս օծուած է: 1735ին Պոլիս վերադառնալով Կեսարիա մեկնած է: 1736ին, Երուսաղէմի Յունաց խնդրին պատճառաւ Կոլոտ և Շղթայակիր Պատրիարքներու հրահանգով Պոլիս եկած է: 1738ին Նալեանի տեղ Գաղատիոյ առաջնորդ կարգուած է: 1741ին, Կոլոտի մահէն քիչ առաջ Պոլիս վերադարձած է: Ապա հրաժարած է Գաղատիոյ առաջնորդութենէն: 1742ին, Շղթայակիր Պատրիարքի կողմէ իբր Երուսաղէմի Աթոռին Զմիւռնիոյ նուիրակ նշանակուած է: 1744ին այնտեղէն Վենետիկ մեկնած, 1745ին ալ Վենետիկէն Հռովմ անցած է: Ծրագրած է հոն հայկական վարժարան մը հաստատել, սակայն չէ յաջողած: Ասոր փոխարէն՝ 1749ին տպարան մը հաստատած և քանի մը գիրքեր տպագրած է:

1754ին ծերունի մայրը տեսնելու նպատակով կ’որոշէ Պոլիս վերադառնալ: Նախ կ'անցնի Լիվոռնօ: Յետոյ Իզմիր կը ժամանէ: Նոյն տարւոյ աշնան Պրուսա կը մեկնի: Անկէ ալ Պոլիս կը վերադառնայ: Վենետիկէն քաղաքս բերել կու տայ իր տպարանը: Ապա Ռոտոսթոյի (Թէքիրտաղ) առաջնորդ կ'ընտրուի: Յետոյ Պոլիս կուգայ՝ Նալեան պատրիարքի դէմ գրած ծանր մէկ գրութեան համար շքեղանք յայտնելու: Անբաստանութեան մը պատճառով Նալեան զինքը Թէքիրտաղի և Իզմիրի ճամբով աքսորել կուտայ Կիպրոս կղզին, ուր կը մնայ ամիս մը: Յետոյ կը ժամանէ Քիոս կղզին (Սագըզ ատասը): Հոն ոչ կալանաւորեալ մնալու համար նոր հրաման մը կուգայ Նալեան պատրիարքի միջամտութեամբ: Քիչ ետք Պոլսոյ հայ իշխանաւորներու միջամտութեամբ ազատ արձակուելով, տարի մը ետք Պոլիս կը վերադառնայ: Նալեան զինքը Եւդոկիոյ առաջնորդ կը նշանակէ, սակայն ան կը մերժէ: Ապա Սկիւտարի, 1756ին Պալաթու («Երեքդարեան պատմ. Պալաթու Ս. Հրեշտակապետ Եկեղեցւոյ», էջ՝ 347) և յետոյ Ղալաթիոյ թաղերուն քարոզիչ կը կարգուի: Մերձ ի մահ, Նալեան պատրիարքական աթոռը իրեն կ'առաջարկէ, սակայն դարձեալ կը մերժուի: Նալեան պատրիարքի յուղարկաւորութեան դամբանախօս կ'ըլլայ: 1766ին Էջմիածնի նուիրակ Յարութիւն Արք. Բասենցիի Ղալաթիա բնակիլը անհրաժեշտ դառնալով, ինք կը ստիպուի լքել իր խուցը և կը հաստատուի Օրթագիւղ, ուր քարոզիչ կ'ըլլայ: Հոն իրեն կ'աշակերտէ Յովհ. Վրդ. Նուրտինեան (1747-1803), որ տաղաչափեալ կերպով գրի առած է իր կենսագրութիւնը: 1908ին Հ. Գրիգորիս Ծ. Վրդ. Գալէմքեարեան ընդարձակ ծանօթագրութիւններով զայն լոյս ընծայած է Վիեննայի մէջ: 1771ին Սիմէոն Կաթողիկոս Երեւանցի իրեն կ’առաջարկէ Էջմիածնի Պոլսոյ նուիրակութիւնը, սակայն ծերութեանը պատճառով կը մերժէ:
29 Սեպտ. 1772ին գաղտնօրէն կը մեկնի Մարսիլիա, ուր կը հասնի 24 օր ետք: Քառասուն օր հոն մնալէ վերջ կը ժամանէ Անթիպ, Ճենովա, Բիզա և վերջապէս Լիվոռնօ: Կը տառապի ջրգողութենէ: Նուրտինեան պատրաստել կուտայ իր փոքրագիր և մեծագիր կենդանագիրները, որոնք դժբախտաբար անյայտացած են: Տապանագիրն ալ ինք գրի առած է:
Սարգիս Արք. Սարրաֆեան նշանաւոր հանդիսացած է իբր պերճախօս քարոզիչ և «Շնորհալի» անուանուած է: