ԱՖԻՈՆԻ «ԹԻՒՐՔԷԼԻ» ԹԵՐԹԻՆ ՄԷՋ ՍՐՏԱԽՕՍԻԿ ՅՕԴՈՒԱԾ ՄԸ «ՅՈՎՀԱՆՆԷՍԻՆ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆԸ »

Աֆիոնի մէջ կը հրատարակուի «Թիւրքէլի» տեղական օրաթերթ մը, որուն 25 եւ 26 Յուլիսի թիւերուն առաջին էջերուն վրայ յօդուածագիր Հաքքը Էօզսոյ հրատարակած է «Յովհաննէս-1-» եւ «Յովհաննէս-2-» խորագրեալ իրերայաջորդ երկու յօդուածներ, որոնց մէջ կը դրուատէ այն եղբայրական յարաբերութիւնները, որոնք ատենին գոյութիւն ունէին հայերու ու թուրքերու միջեւ: Կուտանք թարգմանաբար.

Աֆիոնի մէջ, ուր կը գոյատեւեն տակաւին մեր պատմական ճարտարապետական կառոյցներու, մեր մշակոյթի եւ արուեստի գեղեցկութիւնները, հրաւիրուեցանք հաւաքոյթի մը:
Մեր զրուցակիցն էր 90 տարիքի հասած, անձնագրային տնօրէնութենէն հանգստեան կոչուած աւագ գրագիր՝ Ահմէտ Միրիօղլու: Մեր արժէքաւոր խօսակիցը միաժամանակ մասնագէտ է Օսմանեան փաստաթուղթերու ուսումնասիրութեան եւ գրաճանաչութեան նիւթին շուրջ: Իր փորձառութիւններու հիման վրայ, ան յաճախակիօրէն կը պատմէ իր յուշերը, որոնք տարբեր համ մը կուտան մեր խօսակցութիւններուն:
Եթէ նիւթ բացուի շէնքերու պատմութեան, մշակոյթի եւ արուեստի մասին, Ահմէտ Միհրիօղլուի խօսակցութիւններուն ականջալուր ըլլալ մեզի անպատում երջանկութիւն կը պարգեւէ:
Ահմէտ հօրեղբայրը տենդագին յուզումով կը պատմէ թէ յունաց գրաւման շրջանին ինք 12 տարեկան է եղեր: Յոյն զինուորները ուզեր են գրաւել իրենց տունը, առնել իրենց կովերը: Իր տարեց հայրը զինքը ղրկեր է թաղի իրենց դրացի քահանային, օգնութիւն հայցելու համար: Հայ քահանան անմիջապէս փութացեր է իրենց մօտ, յոյն զինուորներուն արգելք հանդիսացեր է եւ կովերը ազատեր է:
Ահմէտ հօրեղբայր համով ոճով մը կը պատմէ իր յիշատակները, հետեւեալը ըսելով. «Մենք հայերու հետ եղբօր պէս կեանք կը վարէինք: Թաղին մէջ թուրք կամ հայ մանուկներու միջեւ խտրութիւն չէր դրուեր: Հայրեր ու մայրեր մէկզմէկու տղոց խնամք կը տանէին եւ իրարու կ'օժանդակէին: Մերձակայ տնեցիները ամէն նիւթին շուրջ մէկզմէկու կ'օգնէին: Եթէ կարիք ստեղծուէր, սննդեղէնի, դեղորայքի օգնութիւն կը կատարէին իրարու: Հայեր միշտ յարգանք կը տանէին մեր մզկիթներուն, նամազին եւ այլ կրօնական սովորութիւններուն հանդէպ:
Տակաւին ան ունի յիշատակ մը որ ինծի շատ շահեկան թուեցաւ: Այդ յուշը կը վերաբերի իր հայ ընկերոջ՝ Յովհաննէսին: Ես այս մասին պիտի խօսիմ վաղուան յօդուածիս մէջ:

Յօդուածագիրը յաջորդ օր «Յովհաննէս-2-» խորագրեալ յօդուածով կը շարունակէ կանգ առնել այս նիւթին վրայ եւ յիշեցնելէ վերջ թէ Հայեր ու Թուրքեր ինչպէս համերաշխ կեանք մը կ'ապրին իրարու հետ, կը շարունակէ.

Ահմէտ հօրեղբայր իր ընկերոջ Յովհաննէսին մասին պատմեց հետեւեալը.
1950 ական թուականներուն կնոջս հետ միասին գնումներ ընելու համար Իսթանպուլ Փակ Շուկայ իջած էինք: Խանութպանէ մը հասցէ մը հարցուցինք: Երբ հարցուցինք թէ ո՞ւրտեղացի էր խանութպանը, յայտնի դարձաւ որ ան Աֆիոնցի հայ մըն է եղեր: Սկսանք իրարու հարցնել. սա կը ճանչնա՞ս, նա կը ճանչնա՞ս: Չափազանց յուզուած էի: Մանաւանդ իր Յովհաննէս անունը ինծի բնաւ օտար չթուեցաւ: Միջոց մը ձեռքս երկարեցի ու գլխուն վրայի քասքէթը վերցուցի: Նայեցայ: «Եահու, ըսի, ես մեր թաղամասին մէջ խաղի ընթացքին քու գլուխդ չէի՞ ջարդած, տես հետքը տակաւին հոն մնացեր է»: Յանկարծ ողջագուրուեցանք իրարու հետ:
Ան լացաւ, ես լացի: Յիշատակներ արծարծուեցան, մեզ հիւրասիրեցին իրենց տան մէջ:
Այսպէս պատմեց Ահնէտ հօրեղբայր: Բայց ինծի համար իր պատմութեան ամէնէն սրտառուչ կէտը կը վերաբերէր Յովհաննէսին գլխուն ջարդուած գիշերուան: Երբ խաղի ընթացքին Յովհաննէսին գլուխը ջարդուեր է, Յովհաննէսին ծնողքը, որպէսզի ցրտութիւն ու կռիւ չըլլայ, Ահմէտ հօրեղբօր ընտանիքը գիշերը ճաշի հրաւիրեր են: Այնուհետեւ ալ Ահմէտի ընտանիքը զանոնք փոխադարձ ճաշի հրաւիրեր է:
Կը մտածենք, թէ այսօր շատ կարեւոր դասեր քաղելու ենք Յովհաննէսի վերյիշումէն:

1-ՀՈԿՏԵՄԲԵՐ-1996 ԵՐԵՔՇԱԲԹԻ
ՄԱՐՄԱՐԱ