Շնորհք Արք. Գալուստեան ծնած է Եոզկատի Իյտէլի գիւղին մէջ: Աւազանի անունով կը կոչուէր Արշակ: Զաւակն էր գիւղին հարուստ և ազգեկից ընտանիքներէն մէկուն:
Հայրը կը կոչուէր Միհրան, իսկ մայրը՝ Շուշան-Կիւլթանէ: Ունէր եղբայր մը՝ Արմէն և երկու քոյրեր՝ Անոյշ և Շնորհիկ: Անոնցմէ Անոյշ վաղամեռ եղաւ, իսկ Շնորհիկ կորսուեցաւ պատերազմի թոհուբոհին մէջ: Ա. Աշխարհամարտին, 1915ին, երբ տակաւին հազիւ երկու տարեկան էր, Արշակ, որբացաւ իր հօրմէն: Եղբայրը, Արմէն, իրմէ առաջ ղրկուած էր Թալասի Ամերիկեան որբանոցը, ուր ան յետագային այլ որբերու հետ զոհ գնաց ջերմի համաճարակին, 1923ին:
Երբ գիտակցութեան տարիքին հասաւ, Արշակ կ'ապրէր մօրը Շուշանին և քրոջը՝ Շնորհիկին հետ: 1922ին, փոքրիկն Արշակ բաժնուեցաւ իր մօրմէն, երթալու համար նախ Նահր Իպրահիմի «Լիբանան», ապա Նազարէթի «Պաղեստին» Ամերիկեան որբանոցները, իսկ յետոյ Կապադովկեան Կեսարիոյ Թալաս գիւղի Ամերիկեան Գոլէճը, որ որբանոցի վերածուած էր այդ օրերուն, ուր գացած էր նաեւ իր եղբայրը՝ Արմէն:
Այդ թուականէն սկսեալ փոքրիկն Արշակ առանձին էր այլեւս, զուրկ ընտանեկան տաքուկ յարկի մը ընձեռած բարիքներէն: Այնուհետեւ, ան 33 երկար տարիներ ետք 1955ին էր որ պիտի գտնէր իր սիրեցեալ մայրը:
Երջանկայիշատակ Շնորհք Պատրիարք ունեցաւ դժնդակ մանկութիւն մը, ճաշակելով կեանքի բազմապիսի դառնութիւնները:
14 Յուլիս 1927ին առաջնորդուեցաւ Երուսաղէմ, Ժառանգաւորաց Վարժարան, հոգեւոր պատրաստութեան համար: 1932ին Սարկաւագ ձեռնադրուեցաւ:
1935ին, ձեռամբ Արմաշական մեծ հոգեւորական Թորգոմ Պատրիարք Գուշակեանի, ձեռնադրուեցաւ աբեղայ, ստանալով Շնորհք անունը: 1936ին տեսուչ կարգուեցաւ Ժառանգաւորաց Վարժարանի: 1937ին նշանակուեցաւ տեսուչ՝ Սրբոց Յակոբեանց տպարանին և փոխ-խմբագիր՝ «Սիոն» պաշտօնաթերթին: Ուսուցչագործեց վանքի Սրբոց Թարգմանչաց վարժարանին մէջ: Նոյն տարին, ձեռամբ Թորգոմ Պատրիարք Գուշակեանի, ստացաւ վարդապետական գաւազանի մասնաւոր իշխանութեան չորս աստիճանները:Նշանակուեցաւ Ս. Աթոռոյ Տնօրէն Ժողովի և ապա ղրկուեցաւ Հայֆա, որպէս Հոգեւոր հովիւ Հայֆայի և շրջակայքի: 1941ին ուղարկուեցաւ Անթիլեասի Դպրեւանքին: 1945ին նշանակուեցաւ Հոգեւոր Հովիւ՝ Լոնտոնի Հայոց: 1948ին հրաւիրուեցաւ Ամերիկա, հովուելու Նիւ Ճըրզիի երեք քաղաքները: 1952ին Առաջնորդ ընտրուեցաւ, Գալիֆորնիոյ՝ Տիրան Արք. Ներսոյանի ձեռամբ ստանալով ծայրագոյն վարդապետի աստիճան:
1955ին, Վազգէն Ա.Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս, իր ընտրութենէն անմիջապէս ետք, եպիսկոպոս ձեռնադրեց Շնորհք Ծ. Վրդ.ը, առաջարկելով որ ան ստանձնէ Էջմիածնի Ճեմարանի Տեսուչութեան պաշտօնը: Շնորհք Սրբազան ընդունեց այդ պաշտօնը, բայց առաջարկեց նախ Ամերիկա վերադառնալ, հաշուեյարդարի ենթարկելու համար իր գործերը: Ամերիկա վերադառնալու գծով հանդիպեցաւ Պոլիս, ուր 33 տարուան բաժանումէ մը ետք վերագտաւ իր մայրը, որմէ հեռու մնացած էր մանկութեան օրերէն ի վեր: Հազիւ վերադարձած Գալիֆորնիա, ծագեցաւ Անթիլիասի Կաթողիկոսական ընտրութեան հարցը և այս առիթով Շնորհք եպիսկոպոս եւս հրաւիրուեցաւ Անթիլիաս: Տարակարծութիւններ ծագեցան Մայր Աթոռի և Անթիլիասի միջեւ: Գարեգին Ա. Պատրիարք Խաչատուրեան և Շնորհք Եպիսկոպոս, որոնք Եգիպտոս գացած էին Եպիսկոպոսաց Ժողովի մասնակցելու, միասնաբար վերադարձան Պոլիս: Ապա Շնորհք Եպիսկոպոս մեկնեցաւ Ամերիկա, հոնկէ վերադառնալու և պաշտօնի ձեռնարկելու համար Ս. Էջմիածնի մէջ:
1956ին, վերադարձի գծով անցաւ Երուսաղէմէն, ուր ինքզինքը գտաւ փոթորկալից մթնոլորտի մէջ: Ստիպուեցաւ այնտեղ մնալ, ուր 1957ին, Միաբանական Ժողովի քուէներու ջախջախիչ մեծամասնութեամբ՝ Լուսարարապետ ընտրուեցաւ Երուսաղէմի Սուրբ Աթոռին: 1960ին, Երուսաղէմի Պատրիարքութեան խառնակ շրջանին, ստիպուեցաւ լքել Երուսաղէմը և Կիպրոսի վրայով գալ Պոլիս, որպէս հիւրը Գարեգին Ա. Պատրիարքի:
1961ին, Գարեգին Ա. Պատրիարքի թելադրանքով, երկարաձգեց իր կեցութիւնը Պոլսոյ մէջ և անոր վախճանումէն յետոյ Պոլսահայ ժողովուրդի միահամուռ փափաքով, 11 Հոկտեմբեր 1961ին, ընտրուեցաւ Պատրիարք Հայոց Կ. Պոլսոյ, դառնալով ամէնէն հաւատաւոր սպասաւորը՝ Հայ Առաքելական Եկեղեցիին: Որպէս այս աթոռի 82րդ Պատրիարքը, ան գահակալեց 29 երկար տարիներ, իր շնորհներն ու բարիքները տեղացնելով Պոլսահայութեան և համայն Հայ Եկեղեցիին վրայ:
Վախճանեցաւ 7 Մարտ 1990ին, Ս. Էջմիածնի մէջ, ուր գացած էր երկրաշարժի աղետեալներուն սփոփանք և մխիթարութիւն բաշխելու համար: Ան իր վերջին շունչը տուաւ «Ողորմիա՛ ինձ Աստուած» սաղմոսով:
Երջանկայիշատակ Շնորհք Պատրիարքի մարմինը Պոլիս փոխադրուեցաւ 14 Մարտ 1990ին: Վերջին օծման արարողութիւնը կատարուեցաւ 18 Մարտ 1990 Կիրակի, ուրկէ մարմինը փոխադրուեցաւ և ամփոփուեցաւ Շիշլիի գերեզմանատան հոգեւորականաց թաղամասին մէջ:
ՀՐԱՏԱՐԱԿՈՒԱԾ ԳՈՐԾԵՐԸ
* Քննական Մօտեցում Երուսաղէմի Պատրիարքական Աթոռի Տագնապին. Տէրտէրեանի Անօրէնութիւնները – հրապարակուած Փարիզ, 1961
* Աւետարան Ըստ Մատթէոսի «վերածում»- Իսթանպուլ, 1966
* Աւետարան Ըստ Մարկոսի «վերածում»- Իսթանպուլ, 1966
* Աւետարան Ըստ Ղուկասի «վերածում»- Իսթանպուլ, 1966
* Աւետարան Ըստ Յովհաննէսի «վերածում»- Իսթանպուլ 1966
* Ձեռագրերու Գողութեան Գայթակղութիւնը- Իսթանպուլ 1969
* Նկատողութիւններ Երուսաղէմի Յանձնաժողովի Տեղեկագրի
Մասին- Իսթանպուլ 1970
* Մեծ Պահքի Կիրակիներու Ոսկի Շղթան- Իսթանպուլ 1971
* Գունագեղ Կիրակիներ և Հոգեգալուստ- Իսթանպուլ 1972
* Միութիւնը և Միասնութիւնը Կը կազմեն Եկեղեցիի Էութիւնը
Իսթանպուլ 1973
* Ներսէս Շնորհալիի Ընդհանրական Թուղթ «վերածում»- 1973
* Ներսէս Շնորհալիի Գիրք Որ Կը Կոչուի Յիսուս Որդի
«վերածում»- Իսթանպուլ 1974
* Աւագ Շաբաթ – Պէյրութ 1974
* Տաղաւար Տօներ – Երուսաղէմ 1976
* Եօթը Պատգամներ՝ Եօթը Եկեղեցիներու – Իսթանպուլ 1977
* Աստուածաշնչական Սուրբեր – 1977
* Համաքրիստոնէական Սուրբեր – 1978
* Հայազգի Սուրբեր – Իսթանպուլ 1982, Բ. Տպ. Երեւան 1997,
Գ, Տպ. Իսթանպուլ 1998
* Աւետարան Յիսուսի Քրիստոսի «վերածում»- Անթիլիաս 1979
* Ա. Ճ. Ռասըլի «խմբ.» Աստուծոյ Կանչը «Թարգմանութիւն
Իսթանպուլ 1980 «Պէյրութ», թչ.
* Սաղիմական Ձեռագրերու Գողութեան Հարցը Նոր
Տուեալներու Լոյսին Ներքեւ- Իսթանպուլ 1985
* Ուխտագնացութիւն և Հովուպետական Այցելութիւն Գաւառի Մեր Եկեղեցիներուն և Համայնքներուն- Իսթանպուլ 1989
Աղբիւրն է՝ Յուշամատեան՝ Շնորհք Պատրիարքի Ծննդեան Ինսունամեակի «1913-1990»
Շուշան Գորտոնճիեան
6-Ապրիլ-2012
Իսթանպուլ
